زونا چیست؟ علل، علائم + روش های درمان

زونا بیماری است که توسط ویروس واریسلا-زوستر ایجاد می شود – همان ویروسی که باعث آبله مرغان می شود. ویروس واریسلا-زوستر تا آخر عمر در بافت عصبی آن شخص باقی خواهد ماند. در بیشتر اوقات، ویروس در حالت غیر فعال باقی می ماند. اما اگر سیستم ایمنی بدن فرد نتواند حاوی ویروس باشد، ویروس می تواند سال ها بعد دوباره فعال شود. این می تواند باعث ایجاد زونا در فرد شود.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد زونا و روش جلوگیری از شیوع ویروس واریسلا-زوستر در ادامه با ما همراه باشید. تخمین زده می شود که از هر چهار نفر حدود یک نفر در طول زندگی خود حداقل یک قسمت از این بیماری داشته باشد.

علائم زونا

علائم اولیه آن می تواند شامل سردرد و تب و لرز باشد. با این حال، قابل توجه ترین علائم تاول و درد است.

تاول

علائم ظاهری زونا بسیار شبیه به آبله مرغان است. هر دو بیماری دارای تاول های برجسته ای هستند که باز می شوند، مایعات آن ها بیرون می ریزند و پوسته آن ها از بین می رود.

اما برخلاف بثورات آبله مرغان که می تواند در قسمت های مختلف بدن ایجاد شود، زونا معمولاً یک ناحیه از بدن شما را تحت تأثیر قرار می دهد. تاول های این بیماری بیشتر در تنه شما شیوع دارد، در واقع در دور کمر شما. در حقیقت، کلمه “زونا” از کلمه لاتین “کمربند” گرفته شده است. همچنین بثورات آن ممکن است در یک طرف صورت شما ظاهر شود. اگر این اتفاق افتاد، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.

درد

زونا در امتداد یک مسیر عصبی حرکت می کند و باعث درد و احساسات عجیب می شود. ممکن است قبل از ظاهر شدن تاول ها، پوست شما سوزش احساس کند. خارش و حساسیت به لمس نیز از علائم زونا است.

شدت درد زونا متفاوت است و درمان آن با داروهای مسکن بدون نسخه دشوار است. پزشک شما ممکن است داروهای ضد افسردگی یا استروئید تجویز کند. این دو نوع دارو می تواند با موفقیت درد عصبی را در بعضی افراد تسکین دهد.

علل ایجاد زونا

بیشتر افراد در کودکی به آبله مرغان مبتلا می شوند، اما پس از برطرف شدن بیماری، ویروس واریسلا-زوستر در سیستم عصبی خاموش (غیرفعال) باقی می ماند. سیستم ایمنی بدن ویروس را تحت کنترل نگه می دارد، اما در مراحل بعدی می تواند دوباره فعال شده و باعث ایجاد زونا شود.

ممکن است بیش از یک بار به زونا مبتلا شوید، اما بسیار نادر است که بیش از دو بار به آن مبتلا شوید. دقیقاً مشخص نیست که چرا ویروس زونا در مراحل بعدی دوباره فعال می شود، اما تصور می شود که بیشتر موارد ناشی از کاهش ایمنی بدن (محافظت در برابر عفونت ها و بیماری ها) است.

همچنین ممکن است نتیجه موارد زیر باشد:

پیری: با افزایش سن ممکن است از ایمنی بدن کاسته شود و زونا معمولاً در افراد بالای 70 سال دیده می شود
استرس جسمی و عاطفی: مواد شیمیایی آزادشده توسط بدن هنگام استرس می توانند از عملکرد صحیح سیستم ایمنی بدن جلوگیری کنند.
اچ آی وی و ایدز: افراد مبتلا به اچ آی وی بسیار بیشتر از بقیه مردم دچار زونا می شوند زیرا سیستم ایمنی بدن آن ها ضعیف است.
اخیراً پیوند مغز استخوان انجام شده است: تهویه مطبوع قبل از پیوند باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن می شود.
شیمی درمانی: داروهای شیمی درمانی که اغلب برای درمان سرطان استفاده می شود، می تواند به طور موقت سیستم ایمنی بدن شما را ضعیف کند.

با این حال، جوانانی که سالم به نظر می رسند نیز ممکن است گاهی اوقات دچار زونا شوند.

زونا چگونه منتشر می شود؟

فرد مبتلا به زونا می تواند ویروس واریسلا-زوستر را به شخصی که هرگز آبله مرغان نداشته است منتقل کند. این به این دلیل است که اگر فردی مبتلا به آبله مرغان شده باشد، معمولاً آنتی بادی علیه ویروس در بدن خود دارد.

زونا باعث ایجاد تاول های باز و در حال خروج می شود و ویروس واریسلا-زوستر می تواند از طریق تماس با تاول های زونا بدون پوست گسترش یابد. اگر آبله مرغان نداشته اید، می توانید ویروس واریسلا-زوستر را از تماس با تاول های زونا در حال خروج شخص دیگری دریافت کنید. این می تواند منجر به آبله مرغان شود.

ویروس پس از ایجاد تاول های پوسته ای، گسترش نمی یابد. به محض جوش زدن تاول ها، دیگر مسری نیستند. همچنین ویروس وقتی که تاول ها به خوبی پوشانده شوند، گسترش نمی یابد.

از طریق تماس با بزاق یا ترشحات بینی فردی که زونا دارد، نمی توانید به زونا مبتلا شوید مگر در موارد نادر. این بدان معناست که اگر فردی که به آن مبتلا شده است سرفه یا عطسه کند، معمولاً نمی توانید به زونا مبتلا شوید.

چه کسی می تواند به زونا مبتلا شود؟

هرکسی که به آبله مرغان مبتلا شده باشد می تواند به زونا مبتلا شود. به این دلیل که ویروسی که از قبل در بدن آن ها قرار دارد می تواند واکنش نشان دهد. افراد در هر سنی می توانند به آن مبتلا شوند، اما بیشتر در افرادی که 60 تا 70 ساله هستند دیده می شود.

زونا شایع است. نیمی از جمعیت آمریکا تا 80 سالگی علائم این بیماری را نشان می دهند. هنگامی که سیستم ایمنی بدن شما ضعیف تر از حد نرمال باشد، ویروس دوباره فعال می شود. در صورت بیماری یا استرس، ابتلا به زونا غیر معمول نیست.

عوارض زونا

عوارض ناشی از این بیماری می تواند شامل موارد زیر باشد:

نورالژی پس از گرما: برای برخی از افراد، درد زونا مدت ها پس از از بین رفتن تاول ها ادامه دارد. این بیماری به عنوان نورالژی پس از عمل جراحی شناخته می شود و هنگامی اتفاق می افتد که فیبرهای عصبی آسیب دیده، پیام های اشتباه و اغراق آمیزی از درد از پوست به مغز شما ارسال می کنند.
کاهش بینایی: این بیماری در چشم یا اطراف آن (زونا چشمی) می تواند باعث عفونت های دردناک چشم شود که ممکن است منجر به کاهش بینایی شود.
مشکلات عصبی: بسته به اینکه کدام اعصاب تحت تأثیر قرار گرفته باشد، زونا می تواند باعث التهاب مغز (انسفالیت)، فلج صورت یا مشکلات شنوایی یا تعادل شود.
عفونت های پوستی: اگر تاول های زونا به درستی درمان نشوند، ممکن است عفونت های باکتریایی پوستی ایجاد شود.

درمان های پزشکی برای زونا چیست؟

درمان زونا با هدف کاهش اثرات ویروس و همچنین مدیریت درد انجام می شود. چندین دارو وجود دارد که می تواند مورد استفاده قرار گیرد و پزشک شما بهترین گزینه های درمانی را برای شرایط خاص شما مورد بحث قرار می دهد.

اکثر قریب به اتفاق موارد زونا را می توان در خانه مدیریت کرد. در بعضی موارد، افراد با نقص سیستم ایمنی یا افرادی که علائم و عوارض شدید دارند ممکن است به بستری شدن در بیمارستان نیاز داشته باشند.

داروهای ضد ویروس (داروهایی که برای مقابله با عفونت های ویروسی استفاده می شود) علیه ویروس واریسلا-زوستر استفاده می شود. این داروها به کوتاه شدن روند بیماری، کاهش شدت بیماری و تسریع در بهبود ضایعات پوستی کمک می کنند.

آنها همچنین ممکن است به جلوگیری از عوارض احتمالی که گاهی اوقات با زونا روبرو می شوند، کمک کنند. داروهای ضد ویروسی وقتی بیشترین تأثیر را دارند که ظرف 72 ساعت از اولین ظهور بثورات شروع شوند.
چندین داروی ضد ویروسی وجود دارد که می تواند مورد استفاده قرار گیرد، از جمله آسیکلوویر (Zovirax)، فامسیکلوویر (Famvir) و والاسیکلوویر(والترکس) در شرایط خاص، ممکن است نیاز به استفاده از داروی ضد ویروسی داخل وریدی (IV) باشد.

برای تسکین ناراحتی ناشی از بثورات که گاهی ممکن است شدید باشد، می توان از داروی ضد درد استفاده کرد. برای برخی از افراد که درد خفیف زونا دارند، مسکن های بدون نسخه مانند استامینوفن (Tylenol) یا داروی ضد التهاب ایبوپروفن (Motrin یا Advil) ممکن است تمام موارد مورد نیاز باشد. افرادی که درد شدیدتری دارند ممکن است به داروی ضد درد افیونی قوی تری نیاز داشته باشند.

داروهای بدون نسخه آنتی هیستامین مانند دیفن هیدرامین (بنادریل) ممکن است به کاهش خارش موضعی کمک کند.

استفاده از داروی کورتیکواستروئید مانند پردنیزون فقط در موارد منتخب زونا پیچیده مانند مواردی که چشم یا گوش درگیر هستند استفاده می شود و باید با درمان ضد ویروسی همزمان استفاده شود.

آیا درمان خانگی برای زونا وجود دارد؟

مراقبت از بثورات پوستی می تواند در خانه انجام شود و این می تواند برخی از علائم را تسکین دهد. برای کاهش خارش می توان لوسیون موضعی کالامین را روی بثورات پوست قرار داد.

برای بعضی از افراد، استفاده از حمام بلغور جو دوسر ممکن است خارش آن ها را تسکین دهد. رعایت بهداشت فردی مناسب، جلوگیری از خراشیدن بثورات، پوشیدن لباس های گشاد و سعی در تمیز نگه داشتن ناحیه آسیب دیده برای جلوگیری از عفونت ثانویه باکتریایی پوست، امری مهم است. در صورت تماس با افراد مستعد، بثورات باید پوشانده شود تا خطر انتقال پذیری کاهش یابد.

چگونه از زونا پیشگیری کنیم؟

واکسن زونا ممکن است به جلوگیری و پیشگیری از آن کمک کند.
افرادی که می خواهند واکسن زونا را دریافت کنند دو گزینه دارند: Shingrix و Zostavax.

در ایالات متحده، Shingrix در سال 2017 توسط سازمان غذا و دارو (FDA) تأیید شد و به Zostavax ترجیح داده می شود. مطالعات نشان می دهد که شینگریکس بیش از پنج سال در برابر زونا محافظت می کند. Shingrix یک واکسن غیر زنده است که از یک جز virus ویروس ساخته شده است. این دارو در دو دوز تجویز می شود و دو تا شش ماه بین دوز مصرف می شود.

شینگریکس برای افراد 50 سال به بالا تأیید شده و توصیه می شود، از جمله کسانی که قبلاً زوستاواکس دریافت کرده اند یا زونا داشته اند.

نشان داده شده است که Zostavax حدود 5 سال از زونا محافظت می کند. این یک واکسن زنده است که به صورت تک تزریقی تزریق می شود و معمولاً در بازو قرار دارد. زوستاواکس برای افراد 60 سال به بالا توصیه می شود. در حالی که از ژوئیه سال 2020 دیگر در ایالات متحده فروخته نمی شود، کشورهای دیگر هنوز هم ممکن است از آن استفاده کنند.

رایج ترین عوارض جانبی هر دو واکسن زونا، قرمزی، درد، حساسیت به لمس، تورم و خارش در محل تزریق و سردرد است.

واکسن زونا تضمین نمی کند که به این بیماری مبتلا نشوید. اما این واکسن احتمالاً روند و شدت بیماری را کاهش می دهد و خطر ابتلا به نورالژی پس از گرما را کاهش می دهد.

واکسن زونا فقط به عنوان یک استراتژی پیشگیری استفاده می شود. این هدف برای درمان افرادی نیست که در حال حاضر به این بیماری مبتلا هستند. با پزشک خود درمورد اینکه کدام گزینه مناسب شماست صحبت کنید.