سرخک چیست؟ هر آنچه لازم است درباره آن بدانید!

سرخک یا روبولا، یک عفونت ویروسی است که از سیستم تنفسی شروع می شود. طبق منبع معتبر سازمان بهداشت جهانی (WHO) در سال 2017 حدود 110،000 مرگ جهانی مربوط به سرخک رخ داده است که بیشتر آن ها در کودکان زیر 5 سال است. علی رغم وجود واکسن ایمن و موثر، هنوز هم دلیل مهمی برای مرگ در سراسر جهان است. با خواندن این مقاله، درباره علائم سرخک، نحوه انتشار و پیشگیری از آن بیشتر بیاموزید.

علائم ایجاد سرخک چیست؟

بثورات پوستی گسترده، نشانه کلاسیکی از سرخک است. این بثورات به طور کلی در طی 14 روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس ظاهر می شود و می تواند تا 7 روز ادامه داشته باشد. معمولاً روی سر ایجاد می شود و به آرامی به سایر قسمت های بدن گسترش می یابد.

علائم آن به طور کلی در طی 10 تا 12 روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس ظاهر می شود. علائم آن عبارت اند از:

• سرفه کردن
• تب
• آبریزش بینی
• قرمزی چشم ها
• گلو درد
• لکه های سفید داخل دهان

علل ایجاد سرخک چیست؟

این بیماری به دلیل عفونت با ویروسی (از خانواده پارامیکسو ویروس) ایجاد می شود. ویروس ها میکروب های ریز انگلی هستند که ابتدا دستگاه تنفسی را آلوده می کنند و سرانجام از طریق جریان خون به سایر قسمت های بدن گسترش می یابند.

بنابراین، هنگامی که به این ویروس آلوده شوید، ویروس به سلول های میزبان حمله کرده و از اجزای سلولی برای تکمیل چرخه زندگی خود استفاده می کند.

نکته: سرخک فقط در انسان دیده می شود و در حیوانات دیده نمی شود.

انواع سرخک

علاوه بر عفونت کلاسیک سرخک، انواع مختلفی از عفونت های سرخک نیز وجود دارد که می توانید به آن مبتلا شوید.

• سرخک غیر معمول: در افرادی رخ می دهد که بین سال های 1963 و 1967 واکسن آن را دریافت کرده اند. این افراد در معرض ابتلا به آن قرار می گیرند و علائمی مانند: تب بالا، بثورات پوستی و گاهی اوقات ذات الریه دارند.
• سرخک اصلاح شده: در افرادی که پس از مواجهه به آن ها ایمونوگلوبولین تزریق شده است و در نوزادانی که هنوز مقداری از ایمنی منفعل دارند، رخ می دهد. این نوع معمولاً خفیف تر از یک مورد معمولی می باشد.
• سرخک خونریزی دهنده: این نوع سرخک به ندرت در ایالات متحده گزارش می شود. این نوع آن علائمی مانند: تب بالا، تشنج و خونریزی در غشای پوست و مخاط ایجاد می کند.

دوره کمون برای سرخک چقدر است؟

دوره کمون برای سرخک بین 10 تا 14 روز است. دوره کمون یک بیماری عفونی زمانی است که بین قرار گرفتن در معرض بیماری و زمان بروز علائم می گذرد.

پس از دوره کمون اولیه، ممکن است علائم غیر اختصاصی مانند: تب، سرفه و آبریزش بینی را تجربه کنید. بثورات چندین روز بعد ایجاد می شوند.

لازم به یادآوری است که هنوز می توانید چهار روز قبل از بروز بثورات، عفونت را به دیگران منتقل کنید. اگر فکر می کنید در معرض سرخک قرار گرفته اید و واکسینه نشده اید، باید در اسرع وقت از دیگر افراد دوری کنید و جهت واکسینه شدن به پزشک مراجعه کنید.

آیا سرخک از طریق هوا منتقل می شود؟

فرد آلوده می تواند هنگام سرفه یا عطسه ویروس را در هوا آزاد کند. بنابراین، این بیماری از طریق هوا از قطرات تنفسی و ذرات کوچک آئروسل منتشر می شود.

هم چنین، این ذرات ریز می توانند روی اجسام و سطوح قرار بگیرند. اگر در تماس با یک شی آلوده مانند: دستگیره درب قرار بگیرید و سپس صورت، بینی یا دهان خود را لمس کنید، می توانید آلوده شوید.

بیشتر بدانید: بیماری های واگیر دار که از طریق هوا منتقل می شوند

آیا سرخک مسری است؟

سرخک بسیار مسری است. این بدان معنی است که عفونت به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل می شود. یک فرد مستعد، با قرار گرفتن در معرض ویروس سرخک، 90 درصد احتمال آلوده شدن دارد. فردی که مبتلا به سرخک است می تواند ویروس را به دیگران منتقل کند، حتی قبل از این که از ابتلای خود مطلع شود.

بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به سرخک

چند روش برای جلوگیری از ابتلا به سرخک وجود دارد که شامل موارد زیر می باشد.

1- واکسیناسیون

واکسیناسیون بهترین راه پیشگیری از ابتلا به سرخک است. تزریق دو دوز واکسن سرخک 97 درصد، در جلوگیری از عفونت سرخک موثر می باشد.

جهت واکسیناسیون 2 نوع واکسن در دسترس می باشد. از جمله:

• واکسن MMR: واکسن MMR یک واکسیناسیون سه در یک است که می تواند شما را در برابر سرخک، اوریون و سرخچه محافظت کند.
• واکسن MMRV: واکسن MMRV مشابه واکسن MMR از بدن در برابر عفونت ها محافظت می کند. هم چنین، این واکسن شما را در برابر آبله مرغان محافظت می کند.

نکته: بزرگسالانی که هرگز واکسیناسیون دریافت نکرده اند، می توانند واکسن را از مراکز بهداشت محلی خود درخواست کنند.

عوارض جانبی واکسیناسیون

عوارض جانبی واکسیناسیون معمولاً خفیف است و در عرض چند روز از بین می رود. آن ها می توانند مواردی مانند: تب و بثورات خفیف را شامل شوند. در موارد نادر، این واکسن با تعداد کم پلاکت یا تشنج مرتبط بوده است. بیشتر کودکان و بزرگسالانی که واکسن سرخک دریافت می کنند، عوارض جانبی را تجربه نمی کنند.

برخی معتقدند که واکسن سرخک می تواند در کودکان، اوتیسم ایجاد کند. در نتیجه، طی سالیان متمادی در مورد این موضوع مطالعات زیادی صورت گرفته است. این تحقیقات نشان داده است که هیچ ارتباط معتبری بین واکسن ها و اوتیسم وجود ندارد.

2- رعایت بهداشت

همه نمی توانند واکسیناسیون سرخک را دریافت کنند. اما روش های دیگری نیز وجود دارد که می توانید در جلوگیری از شیوع سرخک انجام دهید. این شامل موارد زیر می باشد:

1. اگر مستعد ابتلا به عفونت هستید، موارد زیر را رعایت کنید:

• بهداشت دست را رعایت کنید. دستان خود را قبل از غذا خوردن، بعد از استفاده از دستشویی و قبل از لمس صورت، دهان یا بینی بشویید.
• وسایل شخصی را با افرادی که ممکن است بیمار باشند به اشتراک نگذارید. این می تواند شامل مواردی مانند: ظروف غذا خوردن، لیوان و مسواک باشد.
• از تماس با افراد بیمار خودداری کنید.

2. اگر به بیماری سرخک مبتلا هستید، موارد زیر را رعایت کنید. این موارد شامل:

• چهار روز پس از ابتلا به بثورات در خانه بمانید.
• از تماس با افرادی که ممکن است در برابر عفونت آسیب پذیر باشند، مانند: نوزادان خیلی کوچک و افراد دارای نقص ایمنی خودداری کنید.
• در صورت نیاز به سرفه یا عطسه، بینی و دهان خود را بپوشانید. دستمال های استفاده شده را به سرعت دور بیندازید. اگر جهت گرفتن بینی و دهان خود دستمال در دسترس ندارید، به آرنج خود عطسه کنید، نه به دست.
• حتما دستان خود را مرتباً بشویید و سطح یا اشیایی را كه مرتباً لمس می كنید ضد عفونی كنید.

سرخک چگونه تشخیص داده می شود؟

اگر شک دارید که به این ویروس مبتلا شده اید یا در تماس فرد مبتلا به این ویروس قرار گرفته اید، سریعاً به پزشک مراجعه کنید. پزشکان می توانند با بررسی بثورات پوستی و بررسی علائم مشخصه بیماری مانند: لکه های سفید دهان، تب، سرفه و گلودرد، سرخک را تأیید کنند.
اگر براساس سابقه و مشاهدات خود مشکوک به این بیماری باشید، پزشک آزمایش خون را برای بررسی این ویروس تجویز می کند.

راه های درمان سرخک

برخلاف عفونت های باکتریایی و عفونت های ویروسی به آنتی بیوتیک ها حساس نیستند. بنابراین، هیچ درمان خاصی برای سرخک وجود ندارد.
ویروس و علائم به طور معمول در طی دو یا سه هفته از بین می روند. اما شما می توانید جهت جلوگیری از عفونت یا کاهش شدت آن برخی موارد را انجام دهید که عبارت اند از:

• در طی 72 ساعت پس از قرار گرفتن در معرض ویروس، واکسن سرخک تزریق شود.
• شش روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس، یک دوز از پروتئین های ایمنی به نام ایمونوگلوبولین، مصرف شود.
• هم چنین، ممکن است پزشک موارد زیر را برای کمک به بهبودی شما توصیه کند:
  1. مصرف استامینوفن (Tylenol) یا ایبوپروفن (Advil) برای کاهش تب.
  2. استراحت کنید تا به تقویت سیستم ایمنی بدن تان کمک کنید.
  3. مایعات فراوان بنوشید.
  1. مصرف یک مرطوب کننده برای تسکین سرفه و گلودرد (غذاهای آبکی).
  2. مکمل های ویتامین A مصرف کنید.

تفاوت و تشابه سرخک در مقابل سرخچه

ممکن است شنیده باشید که سرخچه از آن به عنوان “سرخک آلمانی” یاد می شود. اما، سرخک و سرخچه در حقیقت توسط دو ویروس مختلف ایجاد می شوند. سرخچه به اندازه سرخک مسری نیست. با این حال، اگر خانمی در دوران بارداری به عفونت مبتلا شود، می تواند عوارض جدی ایجاد کند.

گرچه سرخک و سرخچه از طریق 2 ویروس مختلف ایجاد می شوند، اما این دو نوع از چندین جهت مشابه هستند. تشابه بین سرخک و سرخچه عبارت اند از:

• می تواند از طریق سرفه و عطسه از طریق هوا پخش شود.
• باعث تب و بثورات مشخص می شود.
• فقط در انسان رخ می دهد.

سرخک مادرزادی چیست؟

اگر مادر نزدیک به تاریخ زایمان باشد، این ویروس نیز می تواند از مادر به کودک منتقل شود. به این بیماری سرخک مادرزادی می گویند. نوزادان مبتلا به سرخک مادرزادی پس از تولد بثورات دارند یا اندکی پس از آن ایجاد می شوند. آن ها در معرض خطر افزایش عوارض هستند که می تواند زندگی آن ها را تهدید کند.

بنابراین اگر باردار هستید و در برابر این ویروس مصونیت ندارید و معتقد هستید که در معرض آن قرار گرفته اید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. دریافت تزریق ایمونوگلوبولین ممکن است به جلوگیری از عفونت کمک کند.

عوارض آن در دوران بارداری

زنان بارداری که از این ویروس مصونیت ندارند، باید مراقبت کنند تا در دوران بارداری خود را در معرض خطر قرار ندهند. این ویروس در دوران بارداری می تواند بر سلامتی مادر و جنین تأثیرات منفی چشمگیری داشته باشد.

زنان باردار در معرض خطر بیشتری برای عوارض ناشی از سرخک مانند: ذات الریه هستند. علاوه بر این، داشتن سرخک در دوران بارداری می تواند منجر به عوارض بارداری زیر شود:

• سقط جنین
• زایمان زودرس
• وزن کم هنگام تولد

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به آن قرار می گیرند؟

این بیماری در کودکان و بزرگسالان سالم میزان مرگ و میر کمی دارد و اکثر افرادی که به این ویروس مبتلا می شوند به طور کامل بهبود می یابند. خطر عوارض در گروه های زیر بیشتر است:

• کودکان زیر 5 سال.
• بزرگسالان بالای 20 سال.
• زنان باردار.
• افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند.
• افرادی که مشکل سوء تغذیه دارند.
• افرادی که کمبود ویتامین A دارند.

چه کسانی کاندیدای خوبی برای واکسیناسیون سرخک نیستند؟

برخی از گروه ها نباید واکسیناسیون سرخک انجام دهند. این گروه ها شامل:

• افرادی که قبلاً به واکسن سرخک یا اجزای آن واکنش داشته اند.
• زنان باردار.
• افرادی که دارای نقص ایمنی هستند. این می تواند شامل: افراد مبتلا به HIV یا ایدز، افرادی که تحت درمان سرطان هستند و افرادی که داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن مصرف می کنند.

عوارض ابتلا به سرخک چیست؟

تقریباً 30 درصد افراد مبتلا به سرخک یک یا چند عارضه را تجربه می کنند. این ویروس می تواند منجر به عوارض تهدید کننده زندگی شود. مانند: ذات الریه و التهاب مغز (انسفالیت). سایر عوارض مرتبط ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• عفونت گوش
• برونشیت
• کروپ
• اسهال شدید
• نابینایی
• عوارض بارداری مانند: سقط جنین یا زایمان زودرس
• پاننسفالیت اسکلروزان زیر حاد (SSPE)، یک بیماری تخریب نادر سیستم عصبی، در سال های پس از عفونت ایجاد می شود.

علائم و عوارض آن در بزرگسالان

اگرچه سرخک اغلب با بیماری دوران کودکی همراه است. اما، بزرگسالان نیز می توانند به سرخک مبتلا شوند. افرادی که واکسینه نشده اند بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری قرار دارند.

به طور کلی پذیرفته شده است که بزرگسالانی که در سال 1957 یا قبل از آن متولد شده اند به طور طبیعی در برابر سرخک ایمن هستند. دلیل این امر این است که این واکسن برای اولین بار در سال 1963 مجوز گرفت. قبل از آن، بیشتر افراد به طور طبیعی در سال های نوجوانی در معرض عفونت قرار گرفته بودند و در نتیجه ایمنی پیدا کرده بودند.

طبق منبع معتبر مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، عوارض جدی نه تنها در کودکان خردسال بلکه در بزرگسالان بالای 20 سال نیز شایع است. این عوارض می تواند مواردی مانند: ذات الریه، انسفالیت و کوری باشد.

اگر فرد بالغی هستید که واکسینه نشده اید یا از وضعیت واکسیناسیون خود مطمئن نیستید، برای دریافت واکسن باید به پزشک مراجعه کنید. حداقل یک دوز واکسن برای بزرگسالان واکسینه نشده توصیه می شود.

علائم و عوارض آن در نوزادان

هر چند کودکان بیشتر در معرض ابتلا به ویروس هستند. اما، در دوران بارداری و در دوران شیردهی از طریق جفت و شیر مادر، در برابر این ویروس محافظت می شوند. بنابراین، واکسن آن حداقل تا 12 ماهگی (1 سالگی) به کودکان تزریق نمی شود.

• اولین دوز واکسن نوزادان در 12 ماهگی تزریق می شود (تنها، در صورت مسافرت در سطح بین المللی واکسن زودتر از 12 ماهگی تزیق می شود).
• دوز دوم واکسن در سنین 4 تا 6 سال تزریق می شود.

کودکان زیر 5 سال به دلیل ابتلا به سرخک، بیشتر دچار عوارضی مانند: ذات الریه، انسفالیت و عفونت گوش می شوند. عفونت گوش می تواند منجر به کاهش شنوایی نیز بشود.

سخن آخر

افراد بیش از یک بار به سرخک مبتلا نمی شوند. بنابراین، بعد از ابتلا به ویروس، تا آخر عمر ایمن هستید. با این حال، عوارض احتمالی آن از طریق واکسیناسیون قابل پیشگیری است.

واکسیناسیون فقط برای محافظت از شما و خانواده شما نیست. بلکه، برای محافظت از افرادی که نمی توانند واکسینه شوند، مهم است. وقتی افراد بیشتری در برابر بیماری واکسینه می شوند، احتمال آن که این ویروس در بین مردم گسترش یابد، کمتر است.

منبع: healthline