عوارض شیمی درمانی بر پوست و مو + روش های درمان و پیشگیری

استفاده از روش شیمی درمانی می تواند باعث ایجاد تغییراتی بر پوست و مو شود. گفته شده برای اکثر افراد، این تغییرات در پوست، پس از پایان درمان برطرف می شود. در این مقاله، برخی عوارض شیمی درمانی بر پوست و مو را که ممکن است بعد از شیمی درمانی رخ دهد + روش های درمان آن را بررسی می کنیم. با ما همراه باشید.

برخی عوارض شیمی درمانی بر پوست و مو

برخی از عوارض شیمی درمانی بر پوست و مو شامل:

1. ایجاد جوش
2. سندرم دست و پا
3. خارش یا ورم بینی (خشکی و خارش پوست)
4. حساسیت به نور
5. تغییر رنگدانه ها
6. ایجاد زخم در دهان
7. ریزش مو

بیشتر بدانید: عوارض دارو بر پوست ؛ آنچه که باید در این مورد بدانید!

1- ایجاد جوش

انجمن سرطان آمریكا خاطر نشان كرد كه بثورات پوستی از عوارض شایع شیمی درمانی است و به طور معمول طی چند هفته پس از شروع شیمی درمانی ظاهر می شوند و ممکن است باعث درد، خارش و یا سوزش پوست شود. جوش و بثورات می تواند در قسمت هایی از بدن ظاهر شود:

• پوست سر
• صورت
• گردن
• سینه
• بالای کمر
• همچنین می توانند در قسمت های دیگر بدن نیز ظاهر شوند.

نکته: متخصصان بهداشتی این بثورات را واکنش آلرژیک نمی دانند. با این حال، اگر بثورات به طور ناگهانی ایجاد شود، ممکن است نشان دهنده حساسیت فرد به درمان باشد.

لیست برخی از داروهای شیمی درمانی که باعث ایجاد بثورات می شوند، عبارت اند از:

• gefitinib (Iressa)
• cetuximab (Erbitux)
• Adriamycin-Bleomycin-Vinblastine-Dacarbazine or ABVD regimen
• paclitaxel (Taxol) + carboplatin (Paraplatin)

علائم آن

1. این علائم ممکن است شامل بروز بثورات ناگهانی یا بثورات پوستی یا کهیر باشد.
2. گاهی اوقات حساسیت به شیمی درمانی ممکن است باعث احساس سوزش در پوست شود.

نحوه مراقبت و درمان

1. ابتدا پوست را با آب گرم و شوینده غیر صابونی یا صابون ملایم بشویید.
2. سپس پوست را با حوله خشک کنید.
3. بعد از خشک کردن پوست، ازمرطوب کننده استفاده کنید.
4. بنا به توصیه های متخصص مراقبت های بهداشتی بهتر است از پوست ناحیه مورد نظر در برابر سرما و گرما محافظت کنید.
5. برای شست و شو از لوسیون ها، مرطوب کننده ها و صابون های ملایم استفاده کنید.
6. هم چنین داروهایی را که متخصصین مراقبت های بهداشتی تجویز می کنند، را به طور منظم مصرف کنید.
7. در صورت امکان از آفتاب جلوگیری کنید.
8. همچنین با استفاده از کرم ضد آفتاب با حداقل SPF30 از پوست در برابر آفتاب محافظت کنید.
9. برخی از بثورات ممکن است به آنتی بیوتیک های خوراکی و موضعی مانند: رتینوئیدهای موضعی و بنزوئیل پراکسید نیاز داشته باشند. زیرا این داروها، دارای اثرات ضد التهابی هستند.

2- سندرم دست و پا

شیمی درمانی می تواند باعث سندرم دست و پا، یا اریتروودیزه زدگی کف پا شود. این یک نوع بثورات است. اریتروودیزه زدگی کف دست، کف پا یک اثر جانبی شایع شیمی درمانی است.

لیست برخی داروهای شیمی درمانی که می توانند باعث سندرم دست و پا شوند، عبارت اند از:

• doxorubicin (Adriamycin or Doxil)
• 5-fluorouracil (Adrucil)
• ixabepilone (Ixempra)
• capecitabine (Xeloda)

علائم اریتروودیزه زدگی کف دست، کف پا شامل:

1. مور مور، سوزش، خارش
2. بی حسی، ورم
3. ایجاد جوش و التهاب
4. در افراد سفید پوست، پوست ملتهب که شبیه آفتاب سوختگی است
5. در افرادی که پوست سیاه دارند، رنگ پوست می تواند تیره و ضخیم شود

در موارد شدیدتر علائم به این صورت بروز می کند که عبارت اند از:

• زخم
• درد شدید
• مشکل در راه رفتن
• مشکل در استفاده از دست
• زخم هایی که به آرامی بهبود می یابند
• پوست ترک خورده، پوسته پوسته شدن یا لایه برداری از پوست

نحوه مراقبت و درمان

در اینجا 2 روش خانگی (بدون تجویز) و (با تجویز) پزشکی مراقبت در دوران شیمی درمانی، جهت بهبود علائم سندرم دست و پا آورده شده است:

1- درمان های خانگی شامل موارد زیر است:

• استفاده از یخ پیچیده شده در حوله و گذاشتن آن بر روی ناحیه آسیب دیده
• پوست را به آرامی خشک کنید، زیرا مالش می تواند پوست را تحریک کند
• استفاده از مرطوب کننده بر روی پوست قسمت هایی که دچار خشکی و خارش می شود
• دمپایی یا کفش های آزاد با تهویه مناسب بپوشید
• اجتناب از استفاده مواد شیمیایی خشن مانند: شوینده ها
• استفاده از کرم اوره 10٪
• صحبت با پزشک در مورد مصرف مسکن مانند: استامینوفن

نکته: 14 – 28 روز پس از قطع شیمی درمانی، ممکن است علائم بهبود یابد، اما ممکن است علائم با انجام درمان های مکرر ادامه داشته باشد.

2- برای کمک به تسکین علائم، یک متخصص بهداشت ممکن است، موارد زیر را پیشنهاد کند. این موارد عبارت اند از:

• استفاده از ویتامین B6 موضعی یا خوراکی یا پیریدوکسین
• استفاده از کورتیکواستروئیدهای موضعی یا خوراکی
• استفاده از ویتامین E موضعی

3- خارش یا ورم بینی

شیمی درمانی می تواند باعث خارش و خشکی پوست شود. متخصصین مراقبت های بهداشتی، استفاده از کرم و لوسیون مرطوب کننده را برای مرطوب نگه داشتن پوست توصیه می کنند. بنابراین بهتر است پس از دوش گرفتن، پوست خود را به آرامی خشک کنید. سپس در حالی که بدن هنوز کمی مرطوب است، مرطوب کننده را استفاده کنید.

معرفی بهترین لوسیون های مرطوب کننده بدن در فروشگاه اینترنتی زیپلین

نحوه مراقبت و درمان

راه های کمک به کاهش علائم خارش یا ورم بینی، عبارت اند از:

• از محصولات حاوی عطر یا الکل خودداری کنید
• دوش و حمام با آب ولرم بگیرید
• یک تکه یخ خنک روی پوست قرار دهید
• بلغور جو دوسر کلوئیدی را به وان حمام اضافه کنید
• همچنین فرد می تواند روغن کودک را در حالی که پوست مرطوب است، استفاده کند

4- حساسیت به نور

با انجام شیمی درمانی فرد می تواند دچار حساسیت به نور شود.

برخی داروهای شیمی درمانی که فرد را دچار حساسیت به نور می کند، عبارت اند از:

• fluorouracil (فلوروراسیل)
• methotrexate (متوترکسات)
• dacarbazine (داکاربازین)

علائم حساسیت به نور

باعث می شود فرد به راحتی دچار آفتاب سوختگی و بثورات پوستی شود.

نحوه مراقبت و درمان

یک فرد باید در هر شرایطی از بدن خود به خصوص پوست در مقابل اشعه های مضر خورشید محافظت کند. بنابراین در دوران شیمی درمانی باید به طور ویژه از پوست خود در برابر آفتاب محافظت کنید. برای انجام این کار، موارد زیر را رعایت کنید:

1. از ضد آفتاب و مرهم لب ضد آفتاب استفاده کنید.
2. پیراهن های آستین بلند و گشاد بپوشید.
3. وقتی بیرون هستید، کلاه هایی با لبه بزرگ بپوشید.

5- تغییر رنگدانه ها (هیپوپیگمانتاسیون)

موسسه ملی سرطان اظهار داشت که شیمی درمانی می تواند باعث ایجاد بیش از حد رنگدانه یا هیپوپیگمانتاسیون (تیرگی بیش از حد) در پوست شود. همچنین بیان می کند که پوست فرد ممکن است کبود باشد.

هیپوپیگمانتاسیون به صورت لکه در می آید. هم چنین رنگ آمیزی تاژک دار به صورت رگه های خطی و به طول تقریبی 10 سانتی متر بر روی سطح پوست ظاهر می شوند.

داروهای شیمی درمانی که می توانند باعث تغییر رنگ پوست شوند. عبارت اند از:

• bleomycin (Blenoxane)
• cyclophosphamide (Cytoxan)
• 5-fluorouracil (Adrucil)
• Idarubicin (Idamycin)
• ixabepilone (Ixempra)

نحوه مراقبت و درمان

• تغییر رنگ پوست ممکن است پس از پایان دوره شیمی درمانی برطرف شود.
• هم چنین اگر فردی دچار خارش است، متخصص بهداشت ممکن است جهت رفع خارش آنتی هیستامین های خوراکی را پیشنهاد کند.

6- ایجاد زخم دهان

استفاده از شیمی درمانی ممکن است باعث ایجاد این زخم ها به صورت بریدگی یا زخم کوچک در دهان شود. متوقف کردن درمان می تواند به بهبود زخم ها کمک کند، اما این می تواند 2 – 4 هفته طول بکشد.

داروهای شیمی درمانی مرتبط با زخم های دهان شامل:

• methotrexate (Trexall)
• 5-fluorouracil (Adrucil)
• cytarabine (Cytosar-U)

عوارض

از آنجا که زخم های دهان می تواند خوردن و آشامیدن را دشوار یا دردناک کند، ممکن است فرد دچار کاهش وزن و کم آبی شود.

نحوه مراقبت و درمان

شما می توانید جهت مراقبت و درمان زخم های دهان ناشی از شیمی درمانی از دو روش درمان خانگی و پزشکی استفاده کنید. در ادامه به توضیح مختصری درباره هر کدام می پردازیم:

1- روش خانگی

موارد زیر را برای بهبود و تسکین علائم زخم دهان انجام دهید:

• هنگام تمیز کردن دهان و دندان از مسواک نرم استفاده کنید
• شستشوی دهان با استفاده از نمک و جوش شیرین
• شست و شوی دهان با استفاده از دهانشویه های ضد عفونی کننده و ضد قارچ
• مکیدن یخ های خرد شده برای کمک به تسکین درد

2- درمان پزشکی

درمان های پزشکی شامل موارد زیر است:

• استفاده از پکتین موضعی
• استفاده از آنتی اسیدهای خوراکی
• استفاده از مالتودکسترین
• استفاده از محلول های بی حسی موضعی

7- ریزش مو

شیمی درمانی می تواند به فولیکول های مو آسیب برساند و باعث ضعیف شدن مو، شکننده شدن و ریزش مو شود. هر دفعه که موها دوباره رشد کند ممکن است بسیار نازک تر یا رنگ دیگری باشد. این روند معمولاً تا پایان شیمی درمانی ادامه می یابد. موها تقریباً همیشه بعد از شیمی درمانی دوباره رشد می کنند.

بیشتر بدانید: مهم ترین دلایل و علت ریزش مو و چگونگی تقابل و درمان این مشکل

نحوه مراقبت و درمان

مطالعه ای در مجله Skin Therapy Letter Trusted Sourceestimates تخمین می زند که 65 درصد از افرادی که شیمی درمانی می کنند، ریزش مو دارند. هیچ درمان خاصی نمی تواند جلوگیری از ریزش مو را تضمین کند، اما مراقبت مناسب از مو ممکن است ریزش مو را کند کرده و رشد مجدد آن را پس از درمان افزایش دهد.

راه های جلوگیری از عوارض شیمی درمانی

پزشکان توصیه هایی را قبل و بعد از شیمی درمانی به افراد، توصیه می کنند تا از عوارض جانبی آن جلوگیری شود. در ادامه به توضیح مختصری درباره آن می پردازیم:

رعایت برخی نکات یک هفته قبل از شروع شیمی درمانی

قبل از شروع شیمی درمانی، افراد باید یک سری نکات را رعایت کنند تا از عوارض جانبی آن جلوگیری شود. پزشکان ممکن است توصیه های متفاوتی را برای جلوگیری ازعوارض شیمی درمانی بر پوست و مو ارائه دهند. برخی از این توصیه ها در اینجا آورده شده است:

• از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض گرما جلوگیری کنید.
• با پوشیدن پیراهن های آستین بلند، گشاد، شلوارهای بلند و کلاه با لبه های گشاد از پوست در برابر آفتاب محافظت کنید.
• از ضد آفتاب استفاده کنید.
• فشار را تا حد ممکن از دست و پا بردارید.
• بعد از ورزش حتماً استراحت کنید.
• از استفاده ابزار دستی مانند: چکش، ابزار باغبانی و پیچ گوشتی خودداری کنید.

رعایت برخی نکات پس از شیمی درمانی

جهت جلوگیری از عوارض شیمی درمانی بر پوست و مو لازم است تا به برخی توصیه ها توجه کنیم و از خود به خوبی مراقبت کنیم. برخی از این توصیه ها در اینجا آورده شده است:

• پس از شیمی درمانی جهت جلوگیری از خشکی پوست از محصولات شوینده غیر صابونی و ملایم استفاده کنید.
• هم چنین محصولات مراقبت از پوست که مواد تشکیل دهنده موجود در آن، فاقد الکل و رایحه های معطر باشند، را انتخاب کنید. زیرا وجود الکل و رایحه های معطر باعث خشک شدن بیشتر پوست و ایجاد خارش در پوست می شود.
• دوش گرفتن کوتاه با آب ولرم
• استفاده مرتب از کرم ها و لوسیون های مناسب پس از دوش گرفتن (استحمام)، زیرا مرطوب سازی مرتب پوست می تواند به جلوگیری از خشکی و خارش پوست پس از دوش گرفتن کمک کند.
• پس از شیمی درمانی باید در هر زمان که در معرض آفتاب هستید، از کرم ضد آفتاب و مرهم لب ضد آفتاب استفاده کنید.
• در طی فرآیند شیمی درمانی جهت جلوگیری از سندرم دست و پا، از کیسه های یخ یا دستکش و جوراب منجمد برای خنک کردن دست و پا استفاده کنید.
• جلوگیری از عفونت، درمان های سرطان ممکن است باعث لایه برداری و دردناک شدن پوست شود. تمیز نگه داشتن منطقه می تواند به جلوگیری از عفونت نیز کمک کند.

نکته: تیم های مراقبت از سرطان به افراد کمک می کنند تا یاد بگیرند که چگونه پوست خود را تمیز کنند. گاهی اوقات ممکن است افراد برای استفاده روی پوست به پانسمان و آنتی بیوتیک های خاصی نیاز داشته باشند.

عوارض تزریق داروهای شیمی درمانی به پوست

تحقیقات سرطان در انگلیس، اظهار داشت که بیشتر داروهای ضد سرطانی در صورت تزریق به داخل پوست، مشکلات جدی ایجاد نخواهند کرد. با این حال، برخی از داروهای شیمی درمانی، مانند: دوکسوروبیسین ممکن است به منطقه اطراف آسیب برساند.

اگر ماده وزیکانیت به داخل پوست نشت کرده باشد، ممکن است لازم باشد فرد از مشاوره جراح پلاستیک استفاده کند.

سخن آخر

• قبل از شروع شیمی درمانی، افراد باید از عوارض جانبی آن آگاه باشند.
• استفاده از هر نوع داروی شیمی درمانی ممکن است عوارض جانبی مختلفی ایجاد کند. مثلاً ممکن است این تغییرات شامل: جوش، زخم دهان، تغییر رنگ پوست، خارش پوست و حساسیت به نور باشد.
• در صورت بروز عوارض، پزشکان بسته به نوع تغییرات پوست، ممکن است درمان های مختلفی مانند استفاده از کرم های کورتیکواستروئید برای بثورات را توصیه کنند.
  اما همان طور که قبلا گفته شده است، برخی تغییرات پس از پایان درمان بهبود خواهد یافت، بنابراین ممکن است پزشک هیچ درمانی را توصیه نکند.

امیدوارم مقاله عوارض شیمی درمانی بر پوست و مو و روش های درمان و پیشگیری برایتان مفید باشد. موفق و پیروز باشید.

منبع: medicalnewstoday.com