افتادگی پلک یا پتوز ؛ روش های درمان و جلوگیری از آن چگونه است؟

افتادگی پلک یا پتوز حالتی است که پلک بالایی به سمت پایین افتاده باشد. پزشکان می توانند افتادگی پلک را با جراحی درمان کنند، البته بستگی به علت آن دارد. دلایلی که باعث افتادگی پلک می شود، شامل ژنتیک یا آسیب به چشم است و با افزایش سن احتمال ایجاد این وضعیت بیشتر می شود.
در مواردی که بر بینایی تاثیر ندارد، ممکن است نیاز به درمان نباشد. با این حال، افتادگی پلک می تواند مردمک چشم را بپوشاند و در برخی موارد بینایی را کاهش دهد.

پتوز می‌ تواند مادرزادی در بدو تولد وجود داشته باشد، اما افراد به دلایل زیر نیز می توانند به آن مبتلا شوند:

آسیب یا کشیدگی عضلات یا رباط های پلک
آسیب به عصب کنترل کننده عضلات پلک
عارضه جراحی چشم
عارضه تزریق بوتاکس

در بیشتر موارد منجر به هیچ مشکلی برای سلامتی نمی شود و به راحتی قابل کنترل است.

پتوز (Ptosis) چیست؟

پتوز (Ptosis) به افتادگی پلک بالا گفته می‌شه که می‌تونه یک یا هر دو چشم رو درگیر کنه. در این حالت، پلک بالایی پایین‌تر از حالت نرمال قرار می‌گیره و گاهی حتی ممکنه بخشی از مردمک رو بپوشونه و دید رو مختل کنه.

افتادگی پلک بالایی بسته به میزان انسداد مردمک می‌ تواند بینایی را مسدود کرده یا تا حد زیادی کاهش دهد. در بیشتر موارد، این وضعیت به طور طبیعی یا با درمان پزشکی برطرف می شود.

چه کسانی دچار افتادگی پلک می شوند؟

علل مختلفی برای افتادگی پلک وجود دارد که از علل طبیعی گرفته تا شرایط جدی تر را شامل می شود. پزشک شما می تواند به شما کمک کند تا بفهمید چه چیزی باعث این مشکل شده است. هر کسی ممکن است دچار افتادگی پلک شود و تفاوتی بین شیوع آن در بین زن و مرد یا بین قومیت ها وجود ندارد.

با این حال، به دلیل روند طبیعی پیری، بیشتر در افراد مسن شایع است. عضله بالابرنده مسئول بالا بردن پلک است. با افزایش سن، آن عضله می تواند کشیده شود و در نتیجه باعث افتادن پلک شود.

البته به خاطر داشته باشید که افراد در هر سنی ممکن است تحت تأثیر این بیماری قرار گیرند. در واقع، گاهی اوقات نوزادان با این مشکل به دنیا می آیند، اگرچه این اتفاق نادر است.

گاهی اوقات علت دقیق آن ناشناخته است، اما گاهی اوقات ممکن است به دلیل تروما باشد. همچنین می تواند به دلیل شرایط عصبی باشد.

بیشتر بخوانید: علت افتادگی پوست چیست؟ راه های پیشگیری از آن چگونه است؟

چشم ها و پلک ها ظریف هستند و بسیاری از علل بالقوه پتوز اکتسابی عبارت اند از:

تومور پلک، کیست یا تورم
سندرم هورنر
مشکلات عضلانی
آسیب عصبی در عضلات چشم
شرایط عصبی
ضربه چشم
تزریق بوتاکس

کودکان

شایع ترین علت پتوز مادرزادی این است که عضله بالابرنده به درستی رشد نمی کند. کودکانی که پتوز دارند نیز ممکن است دچار آمبلیوپی شوند که معمولا به عنوان تنبلی چشم شناخته می شود. همچنین این اختلال می تواند دید آن ها را کاهش داده یا محدود کند.

علائم افتادگی پلک چیست؟

علامت اصلی افتادگی پلک این است که یک یا هر دو پلک بالایی افتادگی دارند. در برخی موارد، این مشکل می تواند بینایی شما را تحت تاثیر قرار دهد.

همچنین ممکن است چشمان شما به شدت خشک یا آبریزش داشته باشد و ممکن است متوجه شوید که صورتتان خسته به نظر می رسد.

نواحی اصلی که تحت تأثیر قرار می گیرند، اطراف چشم ها هستند که ممکن است درد را در آن نواحی حس کنید و همچنین می تواند باعث خسته به نظر رسیدن شما شود.

برخی از افراد مبتلا به پتوز شدید مجبور هستند سر خود را به سمت عقب خم کنند تا همیشه هنگام صحبت کردن، حتی زمانی که یک مکالمه عادی دارند، فرد را ببینند.

پزشک باید افتادگی مداوم پلک را بررسی کند تا مطمئن شود که هیچ بیماری زمینه ای وجود ندارد. به ویژه در صورتی که متوجه شوید سردردهای میگرنی یا سایر مسائل از اولین باری که دچار افتادگی پلک شدید ظاهر شده اند.

چه عواملی باعث افتادگی پلک می شوند؟

برخی شرایط پزشکی نیز می توانند شما را در معرض خطر افتادگی پلک قرار دهند.

شرایط پزشکی

اگر پلک های شما افتاده است، می تواند نشانه ای از یک بیماری زمینه ای باشد، به خصوص اگر این مشکل هر دو پلک را تحت تاثیر قرار دهد.

اگر فقط یکی از پلک های شما افتادگی داشته باشد، ممکن است در نتیجه آسیب عصبی یا گل مژه موقتی باشد. لیزیک معمولی یا جراحی آب مروارید، گاهی اوقات باعث ایجاد پتوز می شود که در نتیجه کشش عضله یا تاندون است.

شرایط جدی

در برخی موارد، افتادگی پلک به دلیل شرایط جدی تری مانند سکته مغزی، تومور مغزی یا سرطان اعصاب یا ماهیچه ها ایجاد می شود.

اختلالات عصبی که بر اعصاب یا ماهیچه های چشم تأثیر می گذارد – مانند میاستنی گراویس نیز می تواند منجر به پتوز شود.

افتادگی پلک چگونه درمان می شود؟

درمان افتادگی پلک به علت و شدت پتوز بستگی دارد. اگر این بیماری نتیجه افزایش سن باشد یا به طور مادرزادی با شما به دنیا آمده باشد، ممکن است پزشک به شما بگوید که نیازی به انجام هیچ کاری نیست. زیرا این وضعیت، برای سلامتی شما خطری ایجاد نمی کند.
با این حال، اگر می خواهید افتادگی را کاهش دهید، می توانید جراحی پلاستیک را انتخاب کنید.

اگر پزشک متوجه شود که افتادگی پلک شما ناشی از یک بیماری زمینه ای است، احتمالاً برای آن درمان خواهید شد. اگر پلک شما دید شما را مسدود کند، به درمان پزشکی نیاز خواهید داشت که پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند.

عینک هایی که می توانند پلک را بالا نگه دارند گزینه دیگری است. این درمان اغلب زمانی موثرتر است که افتادگی پلک موقتی باشد. اگر کاندید مناسبی برای جراحی نباشید، ممکن است استفاده از عینک به شما توصیه شود.

بیشتر بخوانید: آنچه که باید قبل از جراحی (لیفت) پلک بدانید!

روش های خانگی بهبود افتادگی پلک

تمرینات پلک

اگر چشم‌ هایتان شل و خسته‌ یا پلک‌ هایتان سنگین به نظر می‌ رسند، انجام ورزش‌ های افتادگی پلک می تواند به شما کمک کند.

اگرچه هیچ مطالعه علمی برای آزمایش این موضوع انجام نشده است، اما محققان می گویند که استفاده بیشتر از هر عضله می تواند با اثرات ضعف و زوال عضلانی مقابله کند که منجر به قدرت عضلانی بیشتر در ناحیه مورد نظر می شود.

ماساژ

پاکسازی، گرم کردن و ماساژ ملایم پلک ها، می تواند باعث افزایش گردش خون و پاسخ های عصبی مثبت شود.

تحریک عضلات چشم

تحریک مستقیم به تنهایی ممکن است به کاهش پتوز کمک کند چه از طریق حرکت متمرکز چشم یا از طریق استفاده از یک وسیله تحریک کننده، مانند یک مسواک برقی.

فشار مکانیکی برس باعث واکنش در عضلات کوچک پلک می شود. هر روز چند دقیقه را به تحریک پلک های خود اختصاص دهید.

تمرین مقاومتی

تمرینات مقاومتی پلک، حرکاتی ساده و غیرتهاجمی هستن که به تقویت عضلات اطراف چشم، به‌ویژه عضله لواتور (ماهیچه‌ی مسئول بالا بردن پلک بالا) کمک می‌کنن. این تمرین‌ها برای افراد مبتلا به پتوز خفیف یا کسانی که می‌خوان افتادگی پلک رو به‌صورت طبیعی بهبود بدن، مفید هستن. البته در موارد شدید، این تمرین‌ها به تنهایی کافی نیستن و نیاز به درمان پزشکی دارن.

در ادامه چند تمرین مؤثر و ایمن رو برات آوردم:

1. تمرین باز و بسته کردن چشم‌ها با فشار

🔸 روش انجام:

چشمانت رو محکم ببند.
به مدت ۵ ثانیه در همین حالت بمون.
حالا چشمانت رو کاملاً باز کن و چند ثانیه نگه‌دار.
این حرکت رو ۱۰ بار تکرار کن.

🔹 فایده: کمک به تقویت عضلات پلک بالا و افزایش کنترل عضلانی.

2. تمرین پلک زدن آهسته و کنترل‌شده

🔸 روش انجام:

بنشین و به جلو نگاه کن.
خیلی آهسته چشم‌ها رو ببند، بعد با آرامی بازشون کن.
تمرکز کن روی کنترل حرکت.
این تمرین رو ۱۵ بار انجام بده.

🔹 فایده: بهبود عملکرد عضله لواتور و کنترل افتادگی.

3. تمرین با انگشت (مقاومت دستی)

🔸 روش انجام:

انگشت اشاره‌ات رو زیر ابروی خود قرار بده و به آرامی اون رو به سمت بالا نگه دار.
حالا تلاش کن پلک بالایی‌ات رو ببندی، در حالی که انگشتت فشار ملایمی به بالا وارد می‌کنه.
۵ ثانیه نگه دار، بعد رها کن.
این حرکت رو ۱۰ بار برای هر چشم انجام بده.

🔹 فایده: ایجاد مقاومت و تقویت عضلات پلک در برابر افتادگی.

4. تمرین تمرکز به نقطه بالا

🔸 روش انجام:

بدون حرکت دادن سر، فقط با چشم به بالا نگاه کن.
تا جایی که می‌تونی پلک رو بالا نگه دار.
بعد به حالت اولیه برگرد.
۱۵ بار تکرار کن.

🔹 فایده: افزایش انعطاف‌پذیری و استقامت عضلات بالابرنده پلک.

نکات مهم:

این تمرین‌ها رو روزانه انجام بده (حداقل ۱۰ دقیقه).
اگه احساس درد یا خستگی چشم داشتی، استراحت کن.
در صورتی که پتوز شدید یا ناگهانی داری، حتماً با پزشک مشورت کن. این تمرین‌ها جایگزین درمان پزشکی نیستن ولی می‌تونن مکمل خوبی باشن.

تمرین چشمی یوگا تراتاکا

تمرین چشم یوگا تراتاکا برای سلامت کلی چشم و بهبود بینایی طراحی شده است. از آن جایی که حرکت چشم با حرکت پلک مرتبط است، این تمرین می تواند مفید باشد.

برای تمرین این روش، تا زمانی که می توانید بدون منحرف کردن نگاه خود به یک جسم خاص خیره شوید. در این زمان، احساس خواهید کرد که عضلات چشم شما در حال فعالیت هستند.

درمان های پزشکی برای رفع افتادگی پلک

اگر افتادگی پلک ها با توانایی دید یا عملکرد شما تداخل دارد و ورزش های افتادگی پلک مشکل را حل نکرده است، می توانید با پزشک خود در مورد درمان های پزشکی صحبت کنید.

قطره چشم

برای موارد موقت مانند افتادگی پلک ناشی از تزریق بوتاکس، قطره‌ های چشمی لوپیدین می توانند به بهبودی سریع‌ تر کمک کنند، زیرا باعث می‌ شوند پلک‌ ها به سرعت منقبض شوند.

بلفاروپلاستی

بلفاروپلاستی پلک فوقانی یک روش جراحی پلاستیک بسیار محبوب است که پلک ها را سفت و بلند می کند. این اغلب یک عمل زیبایی است و تحت پوشش بیمه نیست مگر اینکه یک بیماری پزشکی باعث پتوز شده باشد.

عصای پتوز

عصا پتوز یک گزینه غیرجراحی است که شامل اضافه کردن یک ضمیمه به فریم عینک شما می شود. این چسب یا عصا با نگه داشتن پلک در جای خود از افتادگی جلوگیری می کند.

دو نوع عصاهای پتوز وجود دارد: قابل تنظیم و مستحکم. عصاهای قابل تنظیم به یک طرف قاب ها وصل می شوند، در حالی که عصاهای مستحکم به دو طرف قاب ها متصل می شوند.

عصا را می توان تقریباً روی همه انواع عینک نصب کرد، اما روی فریم های فلزی بهترین عملکرد را دارند. برای استفاده از آن به یک چشم پزشک یا جراح پلاستیک مشورت کنید.

جراحی

در طی این روش، عضله بالابرنده سفت می شود. این کار پلک را به سمت بالا و در موقعیت مورد نظر بالا می برد. برای کودکانی که پتوز دارند، پزشکان گاهی اوقات جراحی را برای جلوگیری از شروع تنبلی چشم (آمبلیوپی) توصیه می کنند.

آیا می توان از پتوز جلوگیری کرد؟

هیچ راهی برای جلوگیری از افتادگی پلک وجود ندارد. فقط دانستن علائم و معاینه منظم چشم می تواند به شما در مبارزه با این اختلال کمک کند. اگر متوجه شدید که فرزندتان دچار افتادگی پلک شده است، فوراً او را نزد پزشک ببرید تا تحت درمان و نظارت پزشک قرار گیرد.

از آن جایی که پتوز می تواند بینایی شما را تحت تاثیر قرار دهد، باید آن را جدی بگیرید. با مراجعه فوری به پزشک می توانید از بدتر شدن آن جلوگیری کنید.

نتیجه گیری

افتادگی پلک معمولاً خطری برای سلامتی ندارد. با این حال، اگر پلک‌ های شما در دید شما اختلال ایجاد می کند، باید تا زمانی که این عارضه درمان نشود از رانندگی اجتناب کنید. با این حال، از آنجایی که افتادگی پلک گاهی اوقات می تواند نشانه یک بیماری خطرناک تر باشد، همیشه ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.