حکم شرعی انواع جراحی زیبایی‎ از نظر علماء شیعه

نظر علماء درباره حکم شرعی انواع جراحی زیبایی‎ چیست؟ از گذشته تا کنون زنان با تکنیک های متفاوتی مانند: استفاده از حنا، سرمه و غیره خود را زیباتر می کنند. هم چنین علاوه بر استفاده از لوازم آرایش، امروزه اکثر افراد برای زیبایی بیشتر و یا رفع ایراداتی که در اثر حادثه تصادف، جراحی و یا خلق مادرزادی به آن مبتلا هستند، سراغ انواع جراحی های زیبایی می روند.

این مسئله در اسلام، دارای احکام مربوط به خود می باشد. ما در اینجا به بیان حکم شرعی انواع جراحی زیبایی‎ از نظر علماء می پردازیم. بنابراین، جهت آگاهی از پاسخ علماء به حکم شرعی انواع جراحی زیبایی‎ این مقاله را تا آخر بخوانید.

پاسخ به 8 سوال، درباره احکام شرعی انواع جراحی زیبایی‎

در ادامه، پاسخ حکم شرعی انواع جراحی زیبایی‎ را بر اساس نظر علماء بیان می کنیم. با ما همراه باشید.

سوال 1: انجام عمل جراحى براى زیبایى چه حکمى دارد؟

آیة الله خامنه ای (دام ظله): این کار فى ‏نفسه اشکال ندارد.

سوال 2: هر نوع جراحی که برای درمان نباشد و فقط جهت زیبایی، توسط پزشک مرد انجام شود اشکال شرعی دارد؟

(نحوه دیگر سوال: در صورتى که عمل جراحى زیبایى براى زنان توسط پزشک مرد، مستلزم نگاه ‏کردن و لمس باشد، آیا انجام آن جایز است؟)

بیان نظر چند تن از علماء درباره حکم شرعی انواع جراحی زیبایی‎ برای زنان، توسط پزشک مرد:

1- امام خمینی (ره):

اگر جراح زن باشد و موجب ضرر هم نشود، مانع ندارد.

2- آیة الله سیستانی (دام ظلّه):

با پرهیز از لمس و نظر حرام، جایز است.

3- آیة الله صافی گلپایگانی (دام ظلّه):

اگر غرض عقلانی در بین باشد، اشکال ندارد.

4- آیة الله فاضل لنکرانی (ره):

فی نفسه مانعی ندارد. اما، اگر مستلزم فعل حرامی شود، مثل این که پزشک نامحرم جراحی کند، جایز نیست.

5- آیة الله بهجت (ره):

بنابر احتیاط (واجب)، اگر جراحی برای صرف زیبایی باشد، جایز نیست.

6- آیة الله نوری همدانی (دام ظلّه):

اگر در جراحی مذکور غرض عقلانی وجود داشته باشد و اسراف نباشد، جایز است.

7- آیة الله سید محمد حسینی شاهرودی (دام ظله):

فی نفسه جایز است، لکن باید از تماس با نامحرم و نگاه اجنبی و محرمات دیگری که ممکن است همراه آن صورت گیرد، اجتناب نمود.

8- آیة الله خامنه ای (دام ظلّه):

این کار فی نفسه اشکال ندارد. ولی در صورتی که پزشک مرد باشد، چون عمل جراحی زیبایی، درمان بیماری محسوب نمی شود، نگاه کردن و لمس حرام به خاطر آن جایز نیست. (مگر در مواردی که برای درمان سوختگی و مانند آن باشد و پزشک مجبور به لمس و نگاه کردن باشد).

سوال 3: نظر آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مدّظلّه) در پاسخ به دو سوال جراحی زیبایی:

1- نظر شما، در مورد عمل جرّاحى زیبا سازى که برخی افراد انجام مى دهند، چیست؟

قابل توجّه این که: جراحی گاهی براى از بین بردن زشتى مادرزادى است و گاهى براى از بین بردن زشتى هایی است که مادرزادى نیست.

مثلاً: از بین بردن زخم ها و واریس صورت و جراحاتى که بعداً در اثر حوادثی مانند تصادف و… عارض مى شود. هم چنین گاهى جراحی ها اصلاً براى از بین بردن زشتى نیست، بلکه براى زیباتر شدن است. مانند: انجام مزوتراپی لاغری.

پاسخ: در صورتی که آمیخته با حرام دیگری نباشد در هیچ صورت اشکال ندارد و در صورتی که مستلزم حرامی باشد (مثل نظر و لمس نامحرم) تنها در صورت ضرورت، جایز است.

2- می خواهم بر روی صورتم فقط برای زیبایی و نه درمان، عمل لیزیک انجام دهم. اما، تا دو یا سه هفته نباید به صورتم آب بزنم. آیا با علم به این موضوع که مانع وضو و غسل است، می توانم این عمل را انجام بدهم؟ در این مدت چگونه باید وضو و غسل را انجام دهم؟

در مورد عمل جراحی، در صورتى که آمیخته با حرام یا ضرر مهم دیگرى نباشد، ذاتاً اشکالى ندارد. ولى چنانچه مستلزم حرامى باشد (مانند لمس و نظر حرام) تنها در صورت ضرورت جایز است. در مورد وضو و غسل نیز، در صورت جواز غسل و وضوی جبیره ای کنید.

سوال 4: نظر چند تن از علماء، درباره جراحی پلاستیک

بیان نظر چند تن از علماء درباره احکام مربوط به عمل جراحی پلاستیک:

1- آیة الله علوی گرگانی (مدظله العالی):

از نظر ما جایز نیست.

2- آیة الله تبریزی (ره):

اگر جراحی توسط پزشکان هم جنس و با استفاده از اجزاء بدن خود بوده باشد یا عمل جراحی در باطن انجام گیرد و به طوری که پوست بدن خود آن را بپوشاند. مانعی ندارد و در غیر این صورت جایز نیست.

3- حضرت آیة الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی):

اگر موجب ضرر قابل اعتنا و چشمگیر نباشد، فی نفسه منعی ندارد‎. ولی توجه داشته باشید، به طور کلى عمل جراحی زیبایی درمان بیماری محسوب نمی‏ شود و نگاه کردن و لمس حرام به خاطر آن جایز نیست.
مگر در مواردی که برای درمان سوختگی و مانند آن جراحی ضرورى باشد و پزشک مجبور به لمس و نگاه کردن باشد و هم چنین مراجعه به پزشک مماثل حاذق و متخصص هم جنس غیر ممکن و یا خیلى سخت باشد.

4- حضرت آیة الله مکارم شیرازی (مدظله العالی):

در صورتى که آمیخته با حرام یا ضرر مهم دیگرى نباشد، ذاتاً اشکالى ندارد. ولى چنان چه مستلزم حرامى باشد (مانند لمس و نظر حرام)، تنها در صورت ضرورت جایز است.

5- حضرت آیة الله نوری همدانی (مدظله العالی):

اگر در جراحی مذکور غرض عقلائی داشته باشد و اسراف نباشد، اشکال ندارد.

6- حضرت آیة الله سیستانی (مدظله العالی):

فی نفسه اشکال ندارد.

سوال 5: این جانب بینی‎ ام بزرگ است. آیا جراحی بینی جایز است؟

استفتائات حضرت امام (ره): اگر جراح هم جنس باشد و موجب ضرر هم نشود، مانع ندارد (ج3, س628).
آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مدّظلّه): اشکالی ندارد، ولی جراح باید هم جنس باشد. مگر این که لمس صورت نگیرد.

سوال 6: حکم شرعی در خصوص انجام جراحی های زیبایی غیر ضروری که بعضاً با خطراتی نیز همراه است، چیست؟

نظر به آن که تعداد جراحی های زیبایی روز به روز در حال افزایش است و برخی افراد با پذیرش خطرات جانبی چنین جراحی هایی، اقدام به عمل می کنند. پاسخ علماء، درباره حکم شرعی انواع جراحی زیبایی‎ عبارت اند از:

1- پاسخ آیة الله العظمی فاضل لنکرانی (ره):

اگر طبق تشخیص پزشک متخصص و مورد اطمینان عمل مذکور خطر جانی و ضرر قابل توجهی برای شخص داشته باشد، انجام آن جایز نیست.

2- آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):

جراحی زیبایی در صوتی که خطر و ضرر مهمی نداشته باشد و توسط هم جنس صورت گیرد و مفسده دیگری بر آن مرتبط نشود اشکالی ندارد.

3- آیة الله العظمی نوری همدانی (مدظله العالی):

در فرض سۆال جایز نیست و نسبت به وجود ضرورت باید مورد و خصوصیات آن مشخص گردد تا پاسخ داده شود.

4- پاسخ آیة الله العظمی سیستانی (مدظله العالی):

اگر احتمال مرگ یا نقص عضو باشد و احتمال به قدری قوی باشد که برای عقلا موجب خوف باشد، جراحی مذکور به هیچ وجه جایز نیست. اما، اگر چنین ضرری نداشته باشد، جایز است. حتی اگر ضروری نباشد.
مگر این که مستلزم گناهی مانند: نگاه نا مشروع یا لمس نامحرم باشد که در این صورت فقط در صورت ضرورت جایز است. ضرورت را خود مکلف باید تشخیص دهد.

مثلا: اگر چهره انسان مشوه باشد، معالجه ضروری است و در مورد زنان طبیعی است که زیبایی در بسیاری از موارد ضروری است.

5- پاسخ آیة الله العظمی موسوی اردبیلی (مدظله العالی):

ضرورت جراحی زیبایی باید با نظر پزشک متخصص و متعهد معین شود و اگر از آن جراحی ضرر و یا خطر بزرگ و متنابهی متوجه شخص گردد، جایز نیست. در صورت غیر ضروری بودن در فرض مذکور به طریق اولی جایز نیست.

6- پاسخ حضرت آیة الله صانعی (مدظله العالی):

به طور کلی جراحی برای زیبایی فی حد نفسه حرمت شرعی ندارد، لکن اگر همراه با احتمال ضرر و مشکلات و حرج های متعدد و شدید و سخت باشد، همانند مرض های پوستی و بدنی صعب العلاج، به خاطر آن گونه ضررها حرام و غیر جایز است و در حلیت و حرمت ذکر شده ضرورت و عدم ضرورت تأثیری ندارد.

مگر آن که فردی اگر این عمل جراحی زیبایی را انجام ندهد، خود ترک عمل باعث مشقت و صدمه فراوان غیر قابل تحمل در زندگی می گردد که در آن صورت باید بین حرج و ضرر حاصله و خطرهای جانی کسر و انکسار شود.

تشخیص آن هم بعد از معلوم بودن مقدار ضرر و حرج با فتوی است و ناگفته نماند که این فرض، نادر اما صور مختلفه ای دارد.

سوال 7: آیا خواندن نماز، انجام غسل و وضو با ناخن کاشته شده صحیح است یا باطل؟

پاسخ طبق نظر اکثر علمای فقیه داده شده است:

کاشت ناخن یا چسباندن مژه و ناخن از روی عمد، برای رسیدن آب به ناخن و مژه ها جهت انجام وضو و غسل مانع ایجاد می کند و این موانع، باید در اولین فرصت قبل از انجام غسل، وضو و نماز برداشته شوند. در غیر این صورت وضو، غسل و نماز باطل می باشد.

وضو و غسل جبیره فقط در مواردی مانند: تنگی وقت نماز و یا در سفر بودن و یا به هنگام شب و سحر که امکان دسترسی به آرایشگاه و برداشتن مانع وجود ندارد، صحیح است. به غیر از این موارد وضو و غسل جبیره نادرست و باطل می باشد.

بنابراین، باید در اسرع وقت اقدام به برداشتن ناخن و مژه نمائید. در غیر این صورت وضو یا غسل جبیره ای باطل می باشد. در نتیجه نماز خوانده شده نیز باطل است.

هم چنین ناگفته نماند؛ نظر برخی علماء درباره غیر قابل برداشت بودن ناخن و مژه متفاوت است. پس باید نظر مرجع تقلید خود را در این باره به طور کامل بررسی نمود تا هیچ تردیدی در انجام وضو یا غسل و نماز باقی نماند.

متاسفانه برخی از افراد با ساده انگاشتن مسائل، این برداشت را از حکم مراجع دارند که چون برداشتن ناخن ها سخت است و خود علماء نیز وضو و غسل جبیره را برای این امر قرار دادند، پس به راحتی می توان با کاشت ناخن و مژه، وضو، غسل و نماز را انجام داد.

در صورتی که عده ای از افراد با اشتباه و تحلیل غلط از احکام الهی، اسباب باطل شدن وضو، غسل و نماز دیگران را نیز فراهم می کنند.

بیشتر بدانید: انواع روش های کاشت ناخن و بررسی هر کدام از آن ها

8. آیا کاشت ناخن یا اکستنشن مژه از نظر اسلام اشکال دارد یا خیر؟

طبق نظر اکثر فقها صرف کاشت ناخن، مژه و سایر روش های آرایشی برای اعضای بدن فی نفسه دارای اشکال فقهی نیست و این مسئله در مورد کاشت ناخن و مژه نیز صدق می کند. اما در مورد کاشتن ناخن و مژه، باید به این مسئله توجه داشت که:

طبق نظر اغلب مراجع تقلید و فقها، اگر کاشت ناخن زینت محسوب شود باید دست ها را از دید نامحرم پوشاند. البته علماء زینت بودن یا نبودن کاشت ناخن ها را به تشخیص عرف جامعه واگذار کرده اند.

با توجه به این که در حال حاضر افراد کاشت ناخن را به جز مواردی که پزشک برای رفع مشکل و بیماری حاد تشخیص می دهد، برای زیباتر شدن ناخن ها استفاده می کنند و طبق نظر همه، ناخن های کاشته شده از ناخن های کوتاه و بدون حالت زیباتر است، به همین دلیل نوعی زیبایی به شمار می رود و باید از دید نامحرم پوشانده شود.

«کاشت ناخن با فرض صدق زینت باید از نامحرم پوشیده شود. تشخیص زینت بودن یا نبود موکول به نظر عرف جامعه است.» ( استفتاء کتبی از دفتر آیت الله خامنه ای).

بیان چند نکته درباره جراحی های زیبایی

در کل جراحی زیبایی به دو دلیل انجام می شود:

جراحی که بنا به توصیه پزشک ضروری است.
جراحی که بنا به درخواست شخصی و برای زیبایی بیشتر (غیر ضروری) انجام می شود.

نظر علما درباره حکم شرعی انواع جراحی زیبایی‎ :

1- جراحی ضروری: اگر جراحی ضروری است و طبق نظر پزشکان بی تردید باید انجام شود، به این نکته توجه کنید که ابتدا به پزشکان متخصص هم جنس مراجعه کنید تا نظر و یا لمس حرام صورت نگیرد. در صورت در دسترس نبودن متخصص هم جنس می توانید با رعایت شئونات شرعی به پزشک مرد مراجعه کنید.

2- جراحی غیر ضروری: اگر جراحی ضروری نیست و فقط جهت زیبایی است، باید به دو نکته توجه کنید:

ابتدا به پزشک هم جنس مراجعه کنید تا از لمس و نگاه حرام پرهیز شود.
عمل مورد نظر نباید موجب آسیب و ضرر قابل توجهی به انسان شود.

برای تمامی مراجعات پزشکی چه در صورت مراجعه برای جراحی های ضروری، چه جراحی های غیر ضروری (زیبایی) و یا دیگر مراجعات پزشکی، این نکات مشترک و الزامی است و باید تا حد الامکان به حکم شرعی انواع جراحی زیبایی‎ توجه شود.

سخن آخر

متاسفانه باورهای غلط به راحتی در بین مردم جا می افتد. یکی از این باورهای غلط این است که می گویند “پزشک محرم است”، پزشک به هیچ عنوان محرم نیست.

تنها، در صورتی که دسترسی به پزشک هم جنس ممکن نباشد و یا سخت باشد، شما می توانید به پزشک غیر هم جنس مراجعه کنید. پزشک غیر هم جنس فقط به مقداری که لازم است، می تواند آن بخش لازم از بدن نامحرم را ببیند یا لمس کند.

بنابراین، کسانی که صرفاً برای زیبایی بیشتر، قصد عمل جراحی زیبایی دارند، لازم است تا حکم شرعی انواع جراحی زیبایی‎ را بدانند. چون، این کار ضرورتی ندارد، نمی توانند بدن خود را در معرض نگاه و یا لمس پزشک نامحرم قرار دهند.