فولیکولیت التهاب یا عفونت باکتریایی یا قارچی است که یک یا چند فولیکول مو را تحت تأثیر قرار می دهد (فولیکول: حفره کوچکی است که ریشه مو در آن قرار دارد) و این باعث ایجاد زخم بر روی پوست می شود.
این بیماری تهدید کننده زندگی نیست. اما ممکن است خارش دار، دردناک و شرم آور باشد. عفونت های شدید باعث ریزش مو و زخم شدن دائمی پوست می شوند. در ادامه به بیان توضیحات بیشتر و راه های پیشگیری و درمان آن می پردازیم، جهت کسب اطلاعات بیشتر با ما همراه باشید.
فولیکولیت چیست؟
فولیکولیت یک بیماری شایع پوستی است که در آن فولیکول های مو ملتهب می شوند. این بیماری، معمولاً در اثر عفونت باکتریایی یا قارچی ایجاد می شود. در ابتدا ممکن است برجستگی های کوچک قرمز یا جوش های سر سفید در اطراف فولیکول های مو ایجاد شود. سپس، گسترش یابد و به زخم های پوستی غیر قابل بهبود تبدیل شود.
علائم
علائم و نشانه های ابتلا به فولیکولیت شامل موارد زیر است:
- خوشه هایی از برجستگی های کوچک قرمز یا جوش های سر سفید که در اطراف فولیکول های مو ایجاد می شوند.
- تاول های پر از چرک که باز می شوند و پوسته پوسته می شوند.
- خارش، سوزش پوست
- پوستی دردناک
- یک برجستگی یا توده بزرگ متورم
انواع فولیکولیت
بیماری فولیکولیت در دو نوع سطحی و عمیق ایجاد می شود که بسته به شدت آن به طور جداگانه دسته بندی می شوند. در ادامه به توضیح مختصری درباره انواع فولیکولیت می پردازیم. انواع آن شامل:
1- انواع فولیکولیت سطحی
نوع سطحی این بیماری بخشی از فولیکول را درگیر می کند. در ادامه به توضیح مختصری درباره انواع آن می پردازیم:
1. فولیکولیت در وان آبگرم (فولیکولیت سودوموناس):
یک تا دو روز پس از قرار گرفتن در مکان هایی از جمله: وان های آب گرم و استخرهای گرم که میزان کلر و pH آن ها به خوبی تنظیم نشده است، بر روی پوست، جوش های قرمز و خارش دار ایجاد می شود که به آن فولیکولیت در وان آب گرم می گویند.
2. برجستگی های تیغ (pseudofolliculitis barbae):
این یک تحریک پوستی است که در اثر موهای روییده ایجاد می شود. این بیماری عمدتاً در صورت و گردن مردان دارای موهای فرفری که در فاصله زمانی نزدیک به هم اصلاح می کنند، بیشتر دیده می شود.
افرادی که برای از بین بردن موهای زائد موم بیکینی استفاده می کنند، ممکن است دچار خارش در ناحیه کشاله ران شوند. این وضعیت ممکن است جای زخم های تیره (کلوئید) نیز ایجاد کند.
3. فولیکولیت باکتریایی
باکتری های استاف (Staph) همیشه بر روی پوست زندگی می کنند. بنابراین، به هر دلیلی که فولیکول های مو به باکتری استافیلوکوکوس اورئوس (استاف) آلوده شوند، پوست دچار برجستگی های خارش دار، سفید و چرکی می شود. فولیکولیت باکتریایی، نوع معمول این بیماری می باشد.
4. فولیکولیت Pityrosporum (pit-ih-ROS-puh-rum):
این نوع فولیکولیت در اثر عفونت مخمر باعث ایجاد جوش های مزمن، قرمز و خارش دار در پشت و قفسه سینه و گاهی در گردن، شانه ها، بازوها و صورت می شود.
2- انواع فولیکولیت عمیق
نوع عمیق کل فولیکول را درگیر می کند و معمولاً شدیدتر است. انواع آن شامل موارد زیر می باشد:
1. سایکوزیس باربی:
این نوع معمولاً بر روی آقایانی که به تازگی شروع به اصلاح می کنند، بیشتر دیده شده است.
2. فولیکولیت گرم منفی:
در بعضی مواقع در صورت استفاده طولانی مدت از آنتی بیوتیک برای درمان آکنه، این نوع از فولیکولیت ایجاد می شود.
3. جوش (furuncles) و carbuncles:
این موارد زمانی اتفاق می افتد که باکتری های استاف فولیکول های مو را به شدت آلوده کنند. این نوع از جوش معمولاً به صورت ناگهانی به صورت برجستگی صورتی یا قرمز ظاهر می شود. کربنکل خوشه ای نیز از جوش است.
4. فولیکولیت ائوزینوفیلیک (e-o-sin-o-FILL-ik):
به طور عمده فولیکولیت ائوزینوفیلیک در مبتلایان به HIV / AIDS شایع می باشد. علائم و نشانه ها شامل: خارش شدید و لکه های مکرر برجستگی و جوش هایی است که در نزدیکی فولیکول های موی صورت و بالا تنه ایجاد می شوند. پس از بهبودی، ممکن است پوست آسیب دیده نسبت به پوست قبلی شما (تیره رنگ) باشد. علت فولیکولیت ائوزینوفیل مشخص نیست.
نحوه تشخیص ابتلا به آن
برای تشخیص فولیکولیت، پزشک مناطق ملتهب یا تحریک شده پوست شما را بررسی می کند. بنابراین، برای تشخیص دقیق تر حتماً موارد زیر را به پزشک خود اعلام کنید:
- چه مدت برجستگی ها را بر روی پوست خود داشته اید؟
- چه علائم دیگری را تجربه کرده اید؟
- آیا شما سابقه فولیکولیت دارید؟
- داروها و مکمل های مصرفی خود را بیان کنید.
پزشک شما ممکن است فولیکولیت را فقط بر اساس ظاهر تشخیص دهد. اما، برای شناسایی علت، ممکن است از آزمایش بیوپسی پوستی یا نمونه برداری از پوست استفاده کند (این روشی برای تشخیص دقیق بیماری های پوستی می باشد).
علل و عوامل خطر ایجاد فولیکولیت
فولیکولیت اغلب در اثر عفونت فولیکول های مو، توسط باکتری های استافیلوکوکوس اورئوس (استاف) ایجاد می شود و هرکسی می تواند به فولیکولیت مبتلا شود. اما برخی از عوامل باعث حساسیت بیشتر بدن در برابر این بیماری می شود. از جمله:
- ابتلا به آن از طریق تماس بدنی یا استفاده از وسایل شخصی، فرد مبتلا به عفونت.
- داشتن یک بیماری پزشکی مانند: دیابت، سرطان خون مزمن و HIV / AIDS که مقاومت بدن را در برابر عفونت کاهش دهد.
- داشتن آکنه یا درماتیت.
- استفاده طولانی مدت از برخی دارو ها مانند: کرم های استروئیدی یا آنتی بیوتیک برای درمان آکنه.
- افراد دارای موهای فرفری که در فاصله زمانی نزدیک به هم اصلاح می کند (منظور آقایان می باشد).
- مرتباً لباسی بپوشید که گرما و عرق را به دام اندازد، مانند: دستکش لاستیکی یا چکمه های بلند.
- غوطه ور شدن در وان آب گرمی که بهداشت آن به خوبی رعایت نشده است.
- آسیب رساندن به فولیکول های مو از طریق اصلاح غیر اصولی، انجام اپیلاسیون یا پوشیدن لباس تنگ.
عوارض ابتلا به آن
عوارض احتمالی فولیکولیت شامل موارد زیر است:
- عفونت عود کننده یا مکرر
- جوش در زیر پوست (فورونکولوز)
- آسیب دائمی پوست مانند: زخم یا لکه های تیره
- تخریب فولیکول های مو و ریزش دائمی مو
نحوه پیشگیری از ابتلا به فولیکولیت
با رعایت نکات گفته شده در این بخش می توانید از ابتلا و بازگشت فولیکولیت جلوگیری کنید. این موارد شامل:
- از پوشیدن لباس های تنگ و خشن مانند جین خودداری کنید. زیرا باعث می شود تا اصطکاک بین پوست و لباس کاهش یابد.
- در صورت استفاده مکرر از دستکش های لاستیکی، پس از هر بار استفاده آن ها را از داخل برگردانید، با آب و صابون بشویید و کاملا خشک کنید. سپس مجددا استفاده نمایید.
- اگر چه موبرها نیز ممکن است باعث تحریک پوست شوند، اما شما می توانید در برخی موارد به جای استفاده از تیغ برای اصلاح از موبرها نیز استفاده کنید.
- فقط از وان های آب گرم و استخرهای گرم تمیز استفاده کنید و اگر صاحب وان آبگرم یا استخر آب گرم هستید، مرتباً آن را تمیز کرده و طبق توصیه های بهداشتی کلر اضافه کنید.
- آقایان در صورت عدم نیاز، صورت خود را به طور مکرر نتراشید و از اصلاح خودداری کنید. اما اگر ملزم و مایل به اصلاح هستید، برای کمک به کنترل علائم با دقت اصلاح کنید و برخی موارد را نیز رعایت کنید. این موارد شامل:
- اصلاح کمتر
- قبل از اصلاح پوست خود را با آب گرم و صابون ضد باکتری بشویید.
- قبل از اصلاح، مقدار زیادی از لوسیون اصلاح استفاده کنید.
- بهتر است اصلاح در جهت رشد مو انجام گیرد.
- با استفاده از تیغ برقی یا تیغ محافظ از کشیده شدن پوست و تراشیدن خیلی عمیق پرهیز کنید.
- اصلاح را با استفاده از یک تیغه تیز شروع کنید و شست و شوی آن با آب گرم بعد از هر بار ضربه.
- پس از اصلاح، از لوسیون مرطوب کننده استفاده کنید.
- از به اشتراک گذاشتن تیغ، حوله و پارچه دستشویی خودداری کنید.
فولیکولیت چگونه درمان می شود؟
نحوه درمان، بسته به شدت آن متفاوت می باشد. به عنوان مثال:
فولیکولیت معمولی: اگر شدت آن جزئی است، با رعایت بهداشت و خود مراقبتی بدون درمان خاصی ظرف مدت چند روز از بین می رود.
فولیکولیت شدید: اگر تحریک پوستی دارید که همراه با تب، گسترش بثورات پوستی یا برجستگی های چرکی و بدبو است به دنبال کمک پزشکی باشید.
برای درمان فولیکولیت حاد که بسیار شدید است یا دیر بهبود می یابد، پزشک ممکن است داروهای بدون نسخه یا نسخه ای را تجویز کند. به عنوان مثال، ممکن است موارد زیر را توصیه کنند:
- آنتی بیوتیک خوراکی یا موضعی یا داروهای ضد قارچ برای درمان علت عفونت شما
- NSAID یا آنتی هیستامین برای تسکین درد یا خارش
فولیکولیت خیلی شدید: درمان فولیکولیت مزمن دشوارتر است. آنتی بیوتیک ها و سایر داروها موارد مزمن آن را پاک نمی کنند. در صورت عدم موفقیت سایر گزینه های درمانی، پزشک ممکن است لیزر موهای زائد را توصیه کند.
بنابراین، در طول درمان ممکن است پزشک به شما توصیه کند که از اصلاح خودداری کنید و اجازه دهید موهای شما تا سه ماه رشد کند. زیرا رشد موها باعث بهبود فولیکول مو می شود.
منبع: healthline.com – mayoclinic.org
